Ελληνική γλώσσα και καθημερινά λάθη στη χρήση της

Η Ελληνική υπήρξε στην αρχαιότητα η πιο διαδεδομένη γλώσσα στην Μεσόγειο και στην Νότια Ευρώπη κυρίως εξαιτίας του πλήθους των αποικιών που είχαν ιδρυθεί από τους Έλληνες στις ακτές της Μεσογείου και έφτασε να είναι η γλώσσα του εμπορίου ακόμα και μέχρι τα τέλη της Αλεξανδρινής περιόδου.
Έχει επηρεάσει σημαντικά τις άλλες γλώσσες, τόσο στην πολιτική, όσο και στους επιστημονικούς όρους, στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στο θέατρο και γενικά σε τομείς στους οποίους είχε προηγηθεί κοινωνικά και, κατά συνέπεια, γλωσσολογικά. Υπήρξε για μεγάλο διάστημα η lingua franca της ανατολικής και δυτικής Μεσογείου και τα πρώτα χριστιανικά κείμενα γράφτηκαν σε αυτήν. Οι Λατίνοι επηρεάστηκαν βαθύτατα από τα ελληνικά που ήταν πλουσιότερη γλώσσα τότε, και έτσι πολλά ελληνικά στοιχεία εντάχθηκαν σχεδόν αυτούσια στα λατινικά, από τα οποία εν συνεχεία εντάχθηκαν και σε άλλες συγγενείς προς τα λατινικά γλώσσες.

«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, 

μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα». 

Γιώργος Σεφέρης

Αυτή τη γλώσσα, αυτό το γνωστικό «διαμάντι», «την μήτρα» πολιτισμού είτε από άγνοια μας είτε από κακή συνήθεια που συντηρούνται από τους εχθρούς της, τους εχθρούς του πολιτισμού, καταστρέφεται. Λέξεις και φράσεις που  λέμε λάθος πολλές. Ποιες είναι, τις καταλαβαίνουμε, τις γνωρίζουμε; 

Και εγώ ένας από αυτό το πλήθος δεν προσπαθώ να αποδείξω περίσσευμα γνώσης. Έτσι τα παρακάτω δεν αποτελούν μάθημα γραμματικής σε καμία περίπτωση Απλά είναι παράθεση μερικών λέξεων και φράσεων από αυτές που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας και ποια είναι η σωστή γραφή και προσφώνηση τους:

«Χαίρετε!»

Είναι ευχή. Δηλαδή να χαίρεστε! Γράφεται με έψιλον (ε) και όχι «χαίρεται» (ό,τι θυμάται).

«Κύριε/κυρία/Δεσποινίς»

Προσφωνούμε πάντα κύριο και κυρία κάποιον που δεν γνωρίζουμε και τον ζητάμε πάντα σαν κύριο 

ή κυρία στο τηλέφωνο σε τρίτους ακόμα κι αν είναι κολλητός μας και παίζουμε μαζί σφαλιάρες. 

Το «δώσε μου το Μανώλη λιγάκι» όταν τηλεφωνούμε στην δουλειά του δεν δείχνει οικειότητα, 

αλλά αγένεια.

Επίσης δεσποινίδες λέμε μόνο τα κορίτσια από 16 χρονών και κάτω. Όχι για τον λόγο που βάζει το βρώμικο μυαλό σας, αλλά επειδή από 17 χρονών και πάνω όλες οι γυναίκες αποκαλούνται και είναι κυρίες.

Αντιθέτως, δεν αποκαλούμε ποτέ κύριο τον εαυτό μας!

Τέλος, δεν αποκαλούμε ποτέ κύριο κάποιον που έχει φύγει από τη ζωή γιατί έχει πάψει να είναι κύριος του εαυτού του.

«Με γεια!»

Ευχή. Δύο λέξεις. Με υγεία και όχι μεγιά (που δεν γνωρίζω τι θα πει…)

«Εξ απαλών ονύχων»

Το χρησιμοποιούμε λανθασμένα όταν θέλουμε να πούμε ότι κάτι έγινε ή το γνωρίζουμε πολύ επιδερμικά. Όμως σημαίνει ακριβώς το αντίθετο! Σημαίνει «από τότε που ήμουν μωρό και τα νύχια μου ήταν μαλακά, απαλά» δηλαδή από πάντα, και δείχνει την εξοικείωση με κάτι. Είναι συνώνυμο του "παιδιόθεν" (από παιδί). Αν σας είναι πρόβλημα να το θυμάστε, αντικαταστήστε το με το:

 «Σε τα μας τώρα;» πολύαπλά και «λαϊκά».

Με αφορμή τη λέξη  «παιδιόθεν», «-θεν»

Όλα αυτά τα επιρρήματα με κατάληξη «θεν» λέγονται σκέτα! Το «θεν» δείχνει κατεύθυνση και σημαίνει "από". Ετσι είναι πλεονασμός να ξαναβάζουμε το "από". Δεν λέμε από ανέκαθεν, απλά ανέκαθεν. Ομοίως, λέμε «έμπροσθεν», «όπισθεν», «άνωθεν», «κάτωθεν», «έξωθεν», «δεξιόθεν», «εκατέρωθεν», «πόθεν», «μακρόθεν» αλλά, προσοχή, δεν υπάρχει κοντόθεν! Αν θέλουμε να πούμε «από κοντά» μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το «εκ του σύνεγγυς».Επίσημα!

«Ελαφρά τη καρδία»

Δηλαδή με ανάλαφρη καρδιά, άνετα, χωρίς να το πολυσκεφτώ. Χαλαρά. (Μπορείτε να το χρησιμοποιείτε εκεί που θα βάζατε λανθασμένα το «εξ απαλών ονύχων!»)

«Αβρόχοις ποσί»

Χωρίς να βρέξω τα πόδια μου. Ο λαός μας λέει σοφά «αν δε βρέξεις κώλο ψάρι δεν τρως» που σημαίνει ότι πρέπει να εμβαθύνεις σε μια δουλειά για να έχεις αποτέλεσμα και όχι να την κάνεις επιδερμικά.

«Άνοιξε τον Ασκό του Αιόλου»

Το ακούμε συχνά λανθασμένα, από τα «πεφωτισμένα» μυαλά που φροντίζουν για την παρουσίαση διαφόρων θεμάτων σε «γυαλί» και ερτζιανά , να λένε «τους ασκούς τους Αιόλου». Ο ασκός του Αιόλου σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν ΕΝΑ σακκούλι από δέρμα ζώου, που ο Αίολος, ο θεός των ανέμων είχε φυλακίσει μέσα όλους τους αέρηδες. Συνεπώς είναι λάθος να λέμε «άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου» γιατί ήταν μόνο ένα. Οπως και το κουτί της Πανδώρας.

«Υπέρ το δέον»

Όχι υπέρ του δέοντος! Είναι το δέον (αυτό που πρέπει να γίνει) και κάνουμε κάτι, παραπάνω κι από αυτό.

«Ον ου τύπτει λόγος, ουδέ ράβδος»

Και όχι «εκεί που δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος». Σημαίνει φυσικά ότι αυτόν που δεν παίρνει από λόγια, ούτε και το ξύλο μπορεί να τον συνεφέρει. Μήπως θα ήταν καλύτερο «εκεί που δεν πίπτει λόγος πίπτει ούτε ράβδος»

«Προπηλακίζω»

Σημαίνει βρίζω χυδαία κάποιον. Δεν σημαίνει σε καμμιά περίπτωση ότι του επιτίθεμαι σωματικά.

«Επί τούτω»

Και όχι «επι τούτου», «εξεπιτούτου» και άλλα τέτοια χαριτωμένα, που τα λέμε για αστείο και κοντεύουν να ενσωματωθούν στην γλώσσα μας. Ομοίως και το «Επί τω έργω» αντί «Επ' έργω».

«Νους υγιής εν σώματι υγιεί»

Δηλαδή ένα δυνατό μυαλό μέσα σε ένα σώμα που υγιαίνει, που είναι καλά!

«Ζην ή ζειν;»

Από τον καιρό που το «ζη» (η παλιά υποτακτική) έγινε «ζει», συμπαρέσυρε και το απαρέμφατο. Το απαρέμφατο όμως είναι τύπος της αρχαίας ελληνικής, οπότε καλό είναι να το αφήσουμε έτσι όπως ήταν. 

Άρα: Στον πατέρα μου χρωστώ το ζην, στο δάσκαλό μου το ευ ζην.

βγάζω τα προς το ζην

το ζην επικινδύνως (vivere pericolosamente).

«Μέτρον άριστον»

Και όχι «παν μέτρον άριστο». Σημαίνει ότι είναι καλό να έχουμε μέτρο σε όλα. Βάζοντας όμως μπροστά το «παν» αλλάζει αμέσως το νόημα και σημαίνει «μέτρο να’ ναι κι ό,τι να ναι» Καλό σλόγκαν για απολυταρχικό καθεστώς........ ότι μάσκα και αν φορά!

Μερικές εκφράσεις τώρα έχουν στρατιωτική ιστορία και προέρχονται από στρατιωτικά παραγγέλματα.  Αποτέλεσμα να λέγονται ως έχουν, αλλιώς ..............:

Δίνω το «παρών»

Δηλαδή σε μια εκδήλωση, στο αγγελτήριο με κάλεσαν και δήλωσα «παρών». Και όχι δίνω το «παρόν» δηλαδή το …τώρα!

Με το όπλο «παρά πόδα»

Δηλαδή με το όπλο δίπλα από τον πόδα μου (το πόδι μου). Φυσικά όχι «παρά πόδας». Σημαίνει είμαι σε προσοχή. Και δεν το μπερδεύουμε με το: «κατά πόδας» που σημαίνει παίρνω κάποιον στο κατόπι, τον ακολουθώ, κατά βήμα.

«Εφ’ όπλου λόγχη»

Και όχι «εφ΄ όπλου λόγχης». Ομοίως, σημαίνει προσαρτώ στο όπλο μου τη λόγχη και είμαι ετοιμοπόλεμος. Βέβαια ίσως θα έπρεπε να εκσυγχρονιστεί αυτή η έκφραση και να λέγεται «με το δάχτυλο στο κουμπί» μια και οι πόλεμοι πλέον είναι ηλεκτρονικοί, πυρηνικοί.

«Έρπειν»

Όχι έρπινγκ. Είναι ομολογουμένως απολαυστικό γιατί οι φαντάροι του κόλλησαν την αγγλική κατάληξη ing (erping) αλλά δεν υπάρχει! Είναι κι αυτό απαρέμφατο του ρήματος έρπω.

«Εκ των ων ουκ άνευ»

Και όχι σκέτο «εκ των ουκ άνευ». Δηλαδή από αυτά που δεν μπορείς να κάνεις χωρίς.

«Του λόγου το ασφαλές»

Όχι το αληθές. Είναι από το απολυτίκιο των Φώτων (των Θεοφανείων) και προς Θεού δεν του αλλάζουμε τα φώτα!

Δεν έχει «που την κεφαλή κλίνη»

Και όχι «κλίναι». Δεν έχει δηλαδή που να γείρει το κεφάλι του να ακουμπήσει. Είναι αυτό που λέμε «δεν έχει μαντήλι να κλάψει» Είναι από τα Ευαγγέλια κι αυτό και το κρατάμε ως έχει.

Συντομογραφίες:

Πχ, & π.Χ.!

Π.Χ. «Προ Χριστού» με κεφαλαίο το Χ.

Π.χ. «Παραδείγματος χάριν», με μικρό το χ.

Μ.Χ. «Μετά Χριστόν» και όχι μετά Χριστού.

Το πρώτο συντάσσεται με γενική και το δεύτερο με αιτιατική. Και ο Χριστός σαν κύριο όνομα γράφεται με κεφαλαίο.

Και τώρα μια προσφώνηση που μόρφωση δεν κοιτά και δυστυχώς πολλοί μορφωμένοι και πολλές μορφωμένες κάνουν συχνά πυκνά λάθος.   

Πως αποκαλούμε έναν ιερέα;

«Πάτερ Γεώργιε» (κλητική) όταν του απευθύνουμε το λόγο. Πως όμως μιλάμε για κάποιον ιερέα; Τον «πατέρα Γεώργιο» και όχι τον …πάτερ Γεώργιο. Γράφεται πάντα με μικρό γιατί Πατέρας με κεφαλαίο είναι μόνο ο Θεός.

Ο πατήρ/πατέρας Γεώργιος

Του πατρός/πατέρα Γεωργίου

Τω πατρί/(δεν έχουμε πια) Γεωργίω (πως λέμε "την έφαγα στο δόξα πατρί")

Τον πατέρα/πατέρα Γεώργιο

Ω! πάτερ!/πατέρα Γεώργιε

Αν πάλι δεν είμαστε χριστιανοί, μπορούμε να τον αποκαλέσουμε κύριο μαζί με το επώνυμό του, αλλά είναι άκομψο. Συνηθίζεται να αποκαλούμε τους ιερείς οποιασδήποτε θρησκείας με το αξίωμά τους.

Επίσης συνηθίζεται να λέμε:

Ο συνήθης ύποπτος αλλά είναι το σύνηθες φαινόμενο

Ο ευμεγέθης κύριος Πάγκαλος αλλά είναι το ευμέγεθες πακέτο

Η αυτάρκης Κρήτη αλλά  είναι το αύταρκες νησί

Ο κακοήθης άνθρωπος αλλά το κακόηθες μελάνωμα κλπ. 

Όμως προσοχή:

Ο φιλοθεάμων άνθρωπος και το φιλοθεάμον (και όχι φιλοθέαμον) κοινό.

Το πιάσατε το υπονοούμενο ε..........;

Ώρες και χαιρετούρες

Π.μ. «Προ Μεσημβρίας» αλλά μ.μ. «Μετά Μεσημβρίαν». (κατά το προ Χριστού / μετά Χριστόν).

Τέλος, από τις 12.01 πμ (προ μεσημβρίας) είναι πρωί και λέμε «καλημέρα!» μέχρι τις 12.00μ (το μεσημέρι). Από τις 12:01 μμ (μετά μεσημβρίαν) είναι απόγευμα και λέμε «καλησπέρα!» μέχρι τις 12:00 τα μεσάνυχτα!

Όταν φεύγουμε από κάπου καλό είναι να αποφεύγουμε το «αντίο» γιατί σημαίνει «θα τα πούμε στον άλλο κόσμο» (στο Θεό) και δεν είναι και ΕΛΛΗΝΙΚΟ! 

Μπορούμε όμως με άνεση να χρησιμοποιήσουμε το «Εις το επανιδείν!» μια ευχή για να ξαναϊδωθούμε...

Πιστεύω να σας κούρασα με όλα αυτά αλλά είμαι σίγουρος ότι διαβάζοντας αυτές τις γραμμές τέλους θα νιώθετε το μεγαλείο της Ελληνικής γλώσσας και την αλήθεια που κρύβει!!!

Καλές Σκέψεις!!!!!! 

Share