Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης

 

  
Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης

''τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει''

Mε αυτήν την παροιµία χαρακτήριζαν οι παλιοί την απρόσµενη µαρτιάτικη βαρυχειµωνιά. 

Ο Μάρτιος ή Μάρτης είναι ο τρίτος µήνας του πολιτικού έτους -κατά το Γρηγοριανό Ηµερολόγιο- και έχει 31 ηµέρες. Κατά το αρχαίο ρωµαϊκό ηµερολόγιο το έτος άρχιζε από τον Μάρτιο, συνεπώς τότε ήταν ο 1ος µήνας του έτους τον οποίο είχε καθιερώσει ο Ρωµύλος, προς τιµή του πατέρα του και γενάρχη των Ρωµαίων του θεού Άρη.

Η αστρονοµική έναρξη της Άνοιξης γίνεται στις 21 Μαρτίου µε την «εαρινή ισηµερία»,όπου οι µέρες γίνονται ίσες µε τις νύχτες- και το καλοκαίρι τελειώνει στις 23 Σεπτεµβρίου, που έχουµε πάλι «φθινοπωρινή ισηµερία».

Οι παλιοί συνήθιζαν να λένε ....

«Από Μαρτιού καλοκαιριά κι απ΄ Αύγουστο Χειµώνας».

Για την προφύλαξη λοιπόν, από την επίδραση του Μαρτιάτικου ήλιου, το έθιµο θέλει να φοράµε τον γνωστό, σχεδόν σε όλους µας, «µάρτη».

Ο «µάρτης» αποτελείται από δύο κλωστές, µια κόκκινη και µια άσπρη, ενωµένες -στρίβοντας τες µεταξύ τους- σε µία και ετοιµάζεται την τελευταία ηµέρα του Φεβρουαρίου, για να φορεθεί το πρωί της εποµένης, που είναι η πρώτη µέρα του Μάρτη. 

Τον βγάζουν στο τέλος του Μάρτη ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι και τον αφήνουν επάνω στις τριανταφυλλιές για να τον πάρουν τα χελιδόνια.

Αλλού πάλι τον δένουν στις λαµπάδες της Λαµπρής για να καεί κι αυτός.

Σε κάποια χωριά, εκτός από τον «µάρτη» που φοράνε,η νοικοκυρά φτιάχνει για πρωινό της πρωτοµηνιάς χυλό µε µποµπότα και πετιµέζι και τρώνε όλοι για να µην τους πιάσει ο Μάρτης. 

Σε άλλα µέρη έδιναν στα παιδιά τους αγόρια και κορίτσια να φάνε ένα µήλο για να µη τους κάψει ο Μάρτης και για να έχουν γερά δόντια όλο το χρόνο.

 «Αν ρίξ΄ ο Μάρτης δυο νερά κι΄ Απρίλης άλλο ένα,

  χαρά σε κείνο το ζευγά πό ΄χει πολλά σπαρµένα».

Για το έθιμο του σειρητιού γράφει και ο Κωστής Παλαμάς

                            Ρόδιζ' η πρώτη του Μάρτη μέρα
                             και στο παιδάκι της η μητέρα
                                          γελώντας πάει
                           Με μάρτη έρχομαι το λαιμό σου
                          να στεφανώσω σαν άγγελός σου
                                          θα σε φυλάει.
                          Από χρυσάφι, προτού να φέξει
                          με τι φροντίδα το έχω πλέξει.
                                     Για το χρυσό μου!
                          Με κάθε χρώμα το έχω ντύσει
                         ουράνιο τόξο, που θα στολίσει
                                      τον ουρανό μου!

Share