Η παράξενη ζωή των «λιβαδιών» του Αιγαίου

Η ποσειδωνία, το παράξενο φυτό που σχηματίζει λιβάδια υψηλής βιοποικιλότητας στο Αιγαίο και ευρύτερα στη Μεσόγειο, σχηματίζει γιγάντιες αποικίες, διαμέτρου μέχρι και 15 χιλιομέτρων, στις οποίες όλοι οι βλαστοί είναι κλώνοι μεταξύ τους και διατηρούν αναλλοίωτο το γενετικό υλικό τους εδώ και χιλιάδες χρόνια.

Το εντυπωσιακό συμπέρασμα προκύπτει από γαλλική αποστολή που διένυσε 3.500 χιλιόμετρα στη Μεσόγειο συλλέγοντας δείγματα του μοναδικού φυτού.

Οι γενετικές ιδιαιτερότητες της ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) έχουν σημασία για τις προσπάθειες προστασίας του είδους, το οποίο κινδυνεύει στον ελληνικό χώρο από τη ρύπανση και κυρίως από τα αλιευτικά εργαλεία που σέρνονται στο βυθό και καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους.

Παρόλο που τα λιβάδια ποσειδωνίας παίζουν κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του μεσογειακού θαλάσσιου οικοσυστήματος, η Ελλάδα δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει τη χαρτογράφησή τους.

Στις περιοχές όπου είναι γνωστό ότι υπάρχουν τέτοια λιβάδια, η χρήση συρόμενων διχτυών απαγορεύεται, τουλάχιστον στα χαρτιά.

Δεν είναι φύκι, ζει και χωρίς σεξ

H ποσειδωνία είναι ένας μάλλον ασυνήθιστος οργανισμός. Φύεται σε αμμώδης περιοχές του βυθού, περιέργως όμως δεν είναι φύκι αλλά αγγειόσπερμο ανθοφόρο φυτό, όπως οι ξάδελφοί του στην ξηρά.

Ακόμα μια παραξενιά της ποσειδωνίας είναι ότι δεν αναπαράγεται μόνο σεξουαλικά, μέσω της άνθισης και της επικονίασης, αλλά δημιουργεί επίσης παραφυάδες, δηλαδή νέους βλαστούς που ουσιαστικά είναι κλώνοι του μητρικού φυτού (στην ένθετη αριστερά, τα γνωστά «μπαλάκια» της παραλίας που σχηματίζονται από ινώδες υλικό ποσειδωνίας).

Αυτή η δυνατότητα ασεξουαλικής αναπαραγωγής ήταν το αντικείμενο της μελέτης που δημοσιεύεται στην ανοιχτή διαδικτυακή επιθεώρηση PLoS ONE.

Οι ερευνητές του Γαλλικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Εξερεύνησης της Θάλασσας (IFREMER) εντόπισαν αποικίες ποσειδωνίας διαμέτρου μέχρι και 15 χιλιομέτρων, στις οποίες όλοι οι βλαστοί είχαν πανομοιότυπο γενετικό υλικό.

Οι αποικίες των κλώνων έχουν ηλικία εκατοντάδων ή και χιλιάδων ετών γράφουν οι ερευνητές. Αυτό σημαίνει ότι η P.oceanica είναι ένα από τα λίγα παραδείγματα οργανισμών στους οποίους το ίδιο γονιδίωμα μπορεί να διατηρείται αναλλοίωτο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ερευνητική ομάδα επισημαίνει ακόμα ότι τα ευρήματα «θέτουν υπό αμφισβήτηση τις κρατούσες απόψεις για τη δυνατότητα εξάπλωσης και το εύρος ζωής των φυτικών κλώνων». Το αναπάντεχο εύρημα είναι ότι η αλλεπάλληλη αντιγραφή του ίδιου γονιδιώματος, μια διαδικασία κατά την οποία εμφανίζονται αναπόφευκτα λάθη, δεν απειλεί τη βιωσιμότητα και την προσαρμοστικότητα των κλώνων ακόμα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Γεγονός είναι ότι η ποσειδωνία δείχνει να έχει προσαρμοστεί στη δραματική μεταβολή του περιβάλλοντός της από την τελευταία Εποχή των Παγετώνων πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Έκτοτε, η στάθμη της θάλασσας έχει ανέβει κατά δεκάδες μέτρα και η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί κατά 10 με 15 βαθμούς Κελσίου.

Αυτό σημαίνει ότι το παράξενο θαλάσσιο φυτό θα μπορούσε ίσως να αντέξει τα δεινά της σημερινής κλιματικής αλλαγής.

Δεν είναι σίγουρο όμως ότι θα γλιτώσει από τα δίχτυα των Ελλήνων ψαράδων...

Πηγή

Share